Οι κατσαρίδες είναι έντομα, τα οποία αποτελούν μια τάξη: τα Βλαττοειδή (Blattodea, Blattaria). Από μερικούς ειδικούς τα Βλαττοειδή θεωρούνται υπόταξη των δικτυόπτερων. Υπάρχουν περίπου 3.500 διαφορετικά είδη κατσαρίδων που ταξινομούνται σε 6 βασικές οικογένειες ανά τον κόσμο. Στη Ευρώπη αναφέρονται επί 150 είδη, στην Ελλάδα είκοσι. Το επιστημονικό όνομα της τάξης «Βλαττοειδή» προέρχεται από το γένος «Βλαττή» (Blatta).
Το χρώμα ποικίλλει από ωχρό καστανό μέχρι μαύρο, με ή χωρίς στίγματα. Με 80 χιλιοστόμετρα το μεγαλύτερο μήκος παρατηρείται στο είδος Blaberus giganteus. Αντίθετα στο γένος Nocticola υπάρχουν είδη που φτάνουν μόνο δυο χιλιοστόμετρα σε μήκος. Το σώμα κατά κανόνα έχει σχήμα οβάλ και είναι νωτοκοιλιακά πεπλατυσμένο.
Τα στοματικά μόρια είναι μασητικού τύπου. Δεν δείχνουν εμπρός, αλλά προς τα κάτω και πίσω (υπογναθικά). Στο κεφάλι εκφύονται δύο μακριές νηματοειδείς κεραίες, οι οποίες αποτελούνται από πολλά άρθρα. Ξεπερνούν το μήκος του σώματος. Οι σύνθετοι οφθαλμοί κατά κανόνα είναι καλά αναπτυγμένοι. Οφθαλμίδια λείπουν.
Είδη βλαττοειδών
Πάρα το γεγονός πως υπάρχουν περισσότερα από 3500 διαφορετικά είδη κατσαρίδας, εμάς μας απασχολούν μόνο 4 στο αστικό περιβάλλον.
Αμερικάνικη
Periplaneta americana
Οι αμερικάνικες κατσαρίδες έχουν επίπεδο ωοειδές σχήμα, ακανθώδη πόδια και μακριές κεραίες καθώς και φτερά καφέ-κόκκινου χρώματος. Οι νύμφες δεν διαθέτουν φτερά και τρέχουν πολύ γρήγορα. Οι ενήλικες κατσαρίδες επιβιώνουν χωρίς τροφή έως και τρεις μήνες και για ένα μήνα χωρίς νερό. Μπορούν και πετούν. Αναπτύσσονται και αναπαράγονται, σε σκοτεινά και υγρά μέρη, ιδιαίτερα σε υπονόμους, νεροχύτες, σιφώνια τουαλέτας κ.α. Αποφεύγει το φως.
Οι κατσαρίδες είναι γνωστοί φορείς παθογόνων μικροοργανισμών που μπορεί να προκαλέσουν μεταδοτικά νοσήματα όπως σαλμονέλωση. Μεταφέρουν μεγάλο αριθμό βακτηρίων και μυκήτων ενώ σχετίζονται και με τη μετάδοση ιώσεων με σοβαρές επιπτώσεις για τον άνθρωπο. Δύνανται να επιμολύνουν με παθογόνους οργανισμούς τα τρόφιμα με τις εκδύσεις τους, τις προσβολές που προκαλούν και τα περιττώματα τους. Πολύ συχνά είναι υπεύθυνες για αναπνευστικά προβλήματα, όπως άσθμα και δύσπνοια, καθώς καιδερματίτιδες, κνησμό κ.ά.
Γερμανική
Blattela germanica
Τα ενήλικα άτομα έχουν διάρκεια ζωής 100 με 200 ημέρες και μπορούν να επιβιώσουν οπουδήποτε. Η Γερμανική κατσαρίδα είναι γνωστή για την ικανότητα της να αναπαράγεται πολύ γρήγορα και χρειάζεται να ζευγαρώσει μόνο μια φορά για την παραγωγή των νέων. Η θηλυκή κατσαρίδα κατά τη διάρκεια της ζωής της γεννάει ανά τριάντα ημέρες περίπου 40 αυγά, τα οποία εναποθέτει μέσα σε μια ωοθήκη. Ο χρόνος ανάπτυξης για την Γερμανική κατσαρίδα από ένα αυγό σε τέλειο άτομο διαρκεί έως και 100 ημέρες.
Μέσα στα σπίτια συνήθως θα την βρούμε σε κουζίνες και μπάνια, αλλά και σε άλλα σημεία εάν υπάρχει τροφή και υγρασία. Μπορεί εύκολα να μετακινηθεί χρησιμοποιώντας την κοινόχρηστη αποχέτευση των κτιρίων και να εισβάλει σε διαμερίσματα και λοιπούς χώρους. Σε πολλές περιπτώσεις ακόμα η Γερμανική κατσαρίδα εισβάλει στους χώρους μέσα από σακούλες, χαρτόκουτα, ακόμα και μέσα σε ηλεκτρικές συσκευές.
Ανατολική
Blatta orientalis
Πολλαπλασιάζεται με ταχύς ρυθμούς. Ευνοείται σε θερμοκρασίες μεταξύ 20ᴼC και 29ᴼC. Μπορεί να επιβιώσει πολύ καλά σε εξωτερικούς χώρους. Εισβάλει εσωτερικά μέσω σωληνώσεων, αεραγωγών, αποχετεύσεων, ανοiγμάτων τοίχων, υπογείων και ισογείων. Τρέφεται με οργανική ουσία σε αποσύνθεση αλλά της αρέσουν και οι αμυλώδεις τροφές. Η ανατολική κατσαρίδα συνήθως προτιμά το σκοτάδι, τις υγρές περιοχές όπως τα υπόγεια, τις σωληνώσεις, τις ήσυχες θέσεις και τις κοινές ντουλάπες.
Τα ενήλικα άτομα έχουν μέση διάρκεια ζωής 206 ημέρες και μπορούν να επιβιώσουν οπουδήποτε όπως και η Γερμανική κατσαρίδα. Οι ρυθμοί αναπαραγωγής της καστανής κατσαρίδας είναι ακόμα μεγαλύτεροι από αυτούς της Γερμανικής. Κατά τη διάρκεια της ζωής της η θηλυκή κατσαρίδα γεννάει ανά 15 ημέρες περίπου 15 αυγά τα οποία εναποθέτει μέσα σε μια ωοθήκη, την οποία μεταφέρει για 24 με 36 ώρες μέχρι να βρει το κατάλληλο σημείο για να την τοποθετήσει.
Καστανή
Supella longpalpa
Η καστανή κατσαρίδα μοιάζει με τη γερμανική κατσαρίδα στο σχήμα και στο μήκος το οποίο φθάνει στα 1,4 cm αλλά διαφέρει στους χρωματισμούς του σώματός της από τη γερμανική. Πήρε το όνομά της από το ανοιχτό καφέ χρώμα της και τις εγκάρσιες ζώνες που υπάρχουν στα φτερά των ενηλίκων ατόμων της.
Τρέφετε με μεγάλη ποικιλία τροφών, κυρίως αμυλούχες, όπως: βιβλιοδεσίες, κόλλα ταπετσαρίας και γραμματόσημα. Η παρουσία της γίνεται αντιληπτή από τις μικρές (5χιλ.) ωοθήκες σε σχισμές και ρωγμές και τα περιττώματα υπό μορφή κηλίδων. Μετάδοση ασθενειών, όπως: δυσεντερία, διάρροιες, σαλμονέλα. Ιδιαίτερα με την σκόνη που περιέχουν τα ξηρά περιττώματα, ή αποξηραμένα μέρη του σώματος του εντόμου.